کیم کی دوکِ افسانه‌ای کارگردان، نویسنده و فیلمنامه‌نویس سرشناس سینما کره جنوبی، در سن ۵۹ سالگی به علت ابتلا به ویروس کرونا درگذشت. او تا قبل از فرا رسیدن مرگش کارنامه پرباری شامل ۲۴ شاهکار فیلم بلند و جوایز متعددی از جشنواره‌های گوناگون جهانی را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. از ویژگی‌های فیلم‌های کیم کی دوک می‌توان به بکارگیری تصاویر بکر و نقاشی مانند، دیالوگ‌های کم و داستان‌های غیرمنتظره در آثار وی اشاره کرد.
مختصری از زندگی نامه کیم کی دوک
کیم کی دوک Kim Ki-duk کارگردان و فیلم‌ساز مشهور اهل کره جنوبی متولد ۲۰ دسامبر ۱۹۶۰ در شهر جئون سونگ بوک-دو است. وی در سال ۱۹۶۹ روستا زادگاه خود را برای تحصیل ترک کرد و به سئول رفت. این کارگردان خلاق در سن هفده سالگی مجبور شد تا هنرستان کشاورزی را ترک کند و به عنوان کارگر مشغول به کار شود. او برای مدت پنج سال به خدمت نیروی دریایی درآمد و بعد از آن دو سال در صومعه‌ای برای کشیش شدن به سر برد. کیم کی دوک بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۳ به تحصیل در رشته هنرهای زیبا در پاریس پرداخت. وی پس از بازگشتش به وطن در سال ۱۹۷۳، علاقه اش به سینما باعث می‌شود، فیلمنامه نویسی را شروع کند. اولین فیلم نامه او، به نام یک نقاش و یک جانی محکوم به مرگ، مورد توجه بسیاری قرار گرفت و جایزه انجمن فیلمنامه نویسان را برایش به ارمغان آورد.
۸ فیلم متمایز و دیدنی از کیم کی دوک
در سال ۱۹۹۶ استارت کارگردانی را با فیلم کروکودیل زد که الهام گرفته از زندگی خودش بود. پرداختن به تمامی آثار کیم کی دوک مطلبی مفصل است؛ در اینجا نگاهی گذرا به دو نمونه از موفق‌ترین آثار او یعنی، جزیره و خانه‌های خالی می‌پردازیم. هر فیلم او می‌تواند موضوع تحلیل گسترده‌تری قرار بگیرد اما در این مطلب تنها بدن و بازنمایی بدن در این دو اثر کیم‌کی دوک مد نظر است. سوال اصلی شیوه‌ی نگاه کیم‌کی‌دوک به بدن در این دو فیلم است. با توجه به دغدغه و ماهیت فیلم‌های کیم‌کی‌دوک که دارای نگاه بودیسمی هستند، هم‌آغوشی، خشونت و آزار از اصلی‌ترین محتواهای فیلم‌های او به‌شمار می‌رود. شخصیت‌ها در این دو فیلم سرشار از نوعی خشم هستند که به واسطه‌ی بدن‌های ایشان در روح آن‌ها ایجاد شده و همین خشم، ارتباط بدنی آن‌هارا با جهان پیرامون‌شان شکل می‌دهد.
کیم کی-دوک شهرت جهانی را با فیلم جزیره Isle تجربه کرد. یک روزنامه نگار ایتالیایی هنگام تماشا Isle در جشنواره فیلم ونیز از حال رفت. به شکل کلی نگاه روزنامه نگاران و رسانه‌ها در ابتدا با کمی منفی‌نگری همراه بود. با این وجود کیم کی-دوک احتمالاً در واکنش به همین برخوردها ساخت آثار جنجال برانگیز را ادامه داد و اوج این تجربه‌ها را در موبیوس Moebius نشان داد.
فیلم خانه‌های خالی علی‌رغم اینکه لطیف‌ترین فیلم کیم‌کی‌دوک است ولی همچنان محتوای ضد بدنی را به شکلی واضح اما نسبت به سایر فیلم‌هایش با خشونت کمتری به نمایش می‌گذارد. این فیلم روایتگر عشقی است که فقط در حالتی شبح‌وار و تهی از وزن و بدن می‌تواند امتداد یابد. شخصیت‌هایی که کیم کی دوک خلق می‌کند، عموماً انسان‌های منزوی، گوشه گیر و تنهایی هستند که گویی در برهه‌های مختلف زندگی، پذیرفته نشده و به حاشیه رانده شده‌اند. در ادامه ۱۰ فیلم برتر کیم کی-دوک را آنالیز می‌کنیم:
１- بهار، تابستان، پاییز، زمستان… و بهار Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring:
- تاریخ اکران: ۲۰۰۳
اگر به دنبال یک قصه تفکر برانگیز می‌گردید که مسائل کم‌وبیش پیچیده‌ای چون نظم، مردانگی، بلوغ و امثال آن‌ها را مطرح می‌کنند، این فیلم مناسب شما است. شاهکار کیم کی-دوک بر رابطه میان یک راهب بودایی و مرشدش متمرکز است. این فیلم به ۵ بخش تقسیم شده که هر کدام با عنوان یک فصل نامگذاری شده است. در این فیلم پسری جوانی را می‌بینید که در طی رشد و بالغ شدن با چالش‌هایی غیرقابل تصوری روبه رو می‌گردد. همچنان که داستان پیش می‌رود این چالش ها رشد کرده و این شیوه داستان گویی خاص و پیچیده در کنار سبک بصری درخشان کارگردان به این اثر جلوه‌ای کم نظیر می‌بخشند. در نهایت نتیجه اثری منسجم است که همه ویژگی‌های یک فیلم خوب را دارد.
２- پیتا Pieta:
- تاریخ اکران: ۲۰۱۲
می‌توان این اثر سینمایی را تحسین شده‌ترین فیلم کیم دانست. فیلمی که جوایز گوناگونی را از جشنواره‌های متعدد دنیا نصیب خود نموده است؛ از جمله شیر طلایی جشنواره بین المللی فیلم ونیز و بهترین فیلم جایزه اژدهای آبی که هر ساله در کشور کره جنوبی برگزار می‌گردد. داستان فیلم در محله‌ای به‌نام چانگه چان می‌گذرد؛ یک محله فقیرنشین در مرکز سئول، پایتخت کره جنوبی که مملو از مغازه‌های فروش ابزارهای تخصصی است. کانگ دو در همین محل زندگی می نماید؛ او به دنبال پول‌هایی می رود که رباخواران به افراد گوناگون قرض داده و حال طالب پول با سودهای هنگفت هستند. او با توسل به خشونت این پول‌ها را باز می‌گرداند؛ در صورتی که این افراد قادر به پس دادن پول نباشند باید به خود آسیب بزنند تا با دریافت وجه خسارت از شرکت‌های بیمه، بدهی خود را پرداخت کنند.هدف کیم در این اثر سینمایی واردکردن نوعی شوک به مخاطبش بوده است. تاکتیکی که باید گفت با پیروزی همراه شد؛ چرا که پیتا بابت موضوعاتی که طرح نموده و شکل بازنمایی خشونت در آن، واکنش‌های زیادی از مخاطبان و منتقدان در سراسر دنیا دریافت کرد.
３- موبیوس Moebius
- تاریخ اکران: ۲۰۱۳
موبیوس مخوف‌ترین اثر کیم کی-دوک است؛ فیلمی ب آزاردهنده که قبل از حذف چند صحنه خشونت‌آمیز، امکان نمایش در کشور کره جنوبی را هم پیدا نکرد. این فیلم واقعا داستان مرموز و عجیبی دارد؛ زنی پی می‌برد که شوهرش به او خیانت می‌نماید و برای آنکه تلافی کند، به تنها پسر خود آسیب جسمی می‌زند. اگر کیم با این فیلم قصد داشته مخاطبش را در نوعی شگفتی آزاردهنده فرو ببرد باید بگوییم که کاملا پیروز شده است. تقریباً تمامی مفاهیمی که دیدن یک فیلم را سخت جلوه می‌دهد، درون این اثر حاضر است. همه این شکنجه‌ها، تمایلات ادیپی و خشونت‌های آزاردهنده در شرایطی بروز می‌کند که فیلم تقریباً به شکل کاملی خالی از دیالوگ است؛ تدبیری که گویا برای وادار کردن مخاطب به تمرکز بیشتر روی تصاویر به کار گرفته شده است.
４- جزیره The Isle:
- تاریخ اکران: ۲۰۰۰
فیلم سینمایی جزیره درباره زنی است که شیفته یک مرد فراری از دست قانون شده است. زن در یک تفرجگاه ماهیگیری کار می‌کند؛ گرچه این فضا و مکان در ظاهر ایده آل به‌حساب می‌آید اما در واقع از نظر روابط انسانی با تلخی‌های فراوانی همراه است. رابطه عاطفی پیچیده‌ای که در فیلم به نمایش گذاشته می‌شود، رابطه‌ای است آسیب دیده از خودخواهی، حوادث مرگبار و وقایعی بی‌رحمانه که باعث واکنش‌های غیرمنتظره از هر دو طرف رابطه می‌گردد. کیم در این اثر چند امر متضاد را کنار هم قرار می‌دهد و از این طریق مفاهیم فیلم را برجسته می‌سازد. فیلم سینمایی جزیره دارای دو صحنه مهیب است که یکی از آن‌ها صحنه مربوط به کوشش برای خودکشی با قلاب است و دیگری صحنه‌ای مربوط به اعمال خشونت نسبت به حیوانات که کیم ادعا نموده بود واقعی است. شاید به همین دلایل است زمانی که جزیره در جشنواره فیلم ساندنس به نمایش درآمد بخش قابل توجهی از مخاطبان سالن را ترک کردند و در جشنواره فیلم ونیز نیز نمایش اثر باعث از حال رفتن برخی حاضرین شد.
５- خانه خالی 3Iron:
- تاریخ اکران: ۲۰۰۴
مردی که ظاهراً بی‌خانمان است به وسیله ورود به منزل افرادی که خانه‌شان را برای مدتی ترک نموده‌اند زندگی می‌کند. او در دوره‌ای که خانه خالی است به آنجا می‌رود؛ از یخچال آن‌هاغذا برمی‌دارد، با اموال‌شان عکس می‌گیرد و از طرفی هزینه این اقامت عجیب‌و‌غریب را از طریق تعمیر وسایل آسیب دیده و شستن لباس‌ها جبران می‌نماید. وی در یکی از این اقامت‌های خاص خود در حالی که گمان می‌کند وارد یک خانه خالی شده با زنی روبرو می‌شود که توسط شوهرش مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد. مرد بی‌خانمان و زن آزاردیده تصمیم می‌گیرند تا با یکدیگر وارد رابطه شده و خانه را ترک کنند، اما با موانعی از طرف همسر زن مواجه می‌شوند. فیلم سینمایی خانه خالی احتمالاً برای تماشاگران آن آسان‌ترین فیلم کیم کی-دوک محسوب می‌شود. از سوی دیگر در فیلم شاهد یک داستان عاشقانه بسیار افراطی هستیم که همه ویژگی‌های اساسی سینمای کیم را دارد. باید به این نکته هم اشاره کنیم که دو شخصیت اصلی در طول فیلم به سختی حتی یک کلمه هم حرف می‌زنند اما در همین سکوت بازی فوق‌العاده‌ای ارائه می‌دهند.
６- پسر بد Bad Guy:
- تاریخ اکران: ۲۰۰۱
داستان فیلم پسر بد روایتگر یک جنایتکار بی‌رحم است که تمام تلاش خود را برای ویران کردن زندگی یک زن به کار می‌برد. او زندگی زن را به فحشا می‌کشاند و در تمام ابعاد زندگی وی سرک می‌کشد، گرچه به زودی در می‌یابد که عاشق زن شده است. این اثر سینمایی کیم؛ ترکیبی از تصاویر خشونت‌آمیز خاص او، دیالوگ‌های کمیاب، سوررئالیسم و همچنان یک پایان غیرمنتظره است. در واقع فیلم‌ساز به سبک افراطی خود، تمثیلی از اختلاف طبقاتی پدید آورده است که در آن مرد جنایتکار به طبقه فقیر و به‌حاشیه‌رانده‌شده جامعه تعلق دارد و زن نماینده نوعی بورژوازی نازپرورده است. نقش‌آفرینی چو جائه هیون در نقش هان-کی و فیلمنامه پسر بد را باید از درخشان‌ترین ویژگی‌های این اثر سینمایی در نظر گرفت.
７- کمان The Bow:
- تاریخ اکران: ۲۰۰۵
پیرمردی که دختری را از هفت سالگی بزرگ کرده و قصد دارد تا به محض رسیدن او به هفده سالگی با وی ازدواج کند! زندگی آن‌ها آرام و خلوت است تا هنگامی که یک دانش آموز نوجوان وارد می‌شود. فیلم ریتم کندی دارد، اما به هیچ‌وجه خسته‌کننده نیست شیوه‌ای که کی دوک برای نشان دادن جهانی که با ملایمت از جهان مادی فاصله می‌گیرد تا به جهان زیبای نهایی برسد. کمان جز فیلم‌هایی است که امتیاز بالایی را از منتقدان دریافت کرده است.
８- دختر سامری Samaritan Girl:
- تاریخ اکران: ۲۰۰۴
قصه‌ی دختر سامری درباره دو دختر نوجوان است که سعی می‌کنند برای سفر به اروپا، پولی را از طریق فحشا بدست بیاورند. در این میان یکی از دختر‌ها برای فرار از قانون خود را از هتلی که در آن هستند پرت می‌کند و می‌میرد و دوستش (جه‌یونگ) را دچار عذاب وجدان می‌کند. جه‌یونگ تصمیم می‌گیرد تمام پولی را که غیرقانونی بدست آورده‌اند، پس بدهد. اما بطور وحشیانه‌ای مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرد. این تصمیم‌ها و اتفاق‌ها تبعات دردناکی برای آن دختر و به‌ویژه پدر او به‌دنبال دارد. کارگردان کره‌ای در این اثر به یک پدیده اجتماعی رایج پرداخته است که در آن دختران جوان برای درآمدزایی و رسیدن به ثروت از مسیر فحشا عبور می‌کنند.